การใช้น้ำยา Enzymatic ในการป้องกันและกำจัด Biofilm บนอุปกรณ์การแพทย์
การใช้น้ำยา Enzymatic ในการป้องกันและกำจัด Biofilm บนอุปกรณ์การแพทย์
ปัญหาของ Biofilm บนอุปกรณ์ทางการแพทย์
Biofilm (ไบโอฟิล์ม) คือชั้นฟิล์มของจุลินทรีย์ (เชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา และเชื้ออื่นๆ) ที่เกาะติดบนพื้นผิวอุปกรณ์การแพทย์ โดยถูกปกคลุมด้วยเมือก (extracellular polymeric substance - EPS) ที่จุลินทรีย์สร้างขึ้นมาเพื่อป้องกันตัวเอง ทำให้เกิดการสะสมของเชื้อโรคที่ทำความสะอาดออกได้ยาก ส่งผลต่อประสิทธิภาพของการทำความสะอาดและการฆ่าเชื้อ
กลไกการทำงานของน้ำยา Enzymatic กับ Biofilm
น้ำยา Enzymatic ประกอบด้วยเอนไซม์หลายชนิด เช่น Protease, Amylase, และ Lipase ที่สามารถย่อยสลายสารอินทรีย์ประเภทโปรตีน คาร์โบไฮเดรต และไขมัน ที่เป็นส่วนประกอบของไบโอฟิล์ม
โดยน้ำยา Enzymatic จะทำงานผ่าน 3 ขั้นตอนสำคัญ คือ:
-
การทำลายโครงสร้าง EPS
เอนไซม์จะทำหน้าที่ย่อยสลายสารเมือกที่จุลินทรีย์ผลิตขึ้น (EPS) ซึ่งส่วนใหญ่ประกอบด้วยโปรตีนและคาร์โบไฮเดรต เมือกที่ถูกทำลายจะทำให้ไบโอฟิล์มอ่อนตัวลง ลดการเกาะติดกับพื้นผิวของอุปกรณ์
-
การแยกเชื้อออกจากพื้นผิว (Detachment)
เมื่อโครงสร้างของเมือกถูกย่อยสลายแล้ว เชื้อโรคที่เกาะอยู่จะหลุดออกจากพื้นผิวอุปกรณ์ได้ง่ายขึ้น ช่วยให้ขั้นตอนการทำความสะอาดสามารถกำจัดเชื้อโรคออกได้ดีขึ้น
-
การเพิ่มประสิทธิภาพของกระบวนการฆ่าเชื้อ
เมื่อน้ำยา Enzymatic ขจัดไบโอฟิล์มออกไปได้แล้ว กระบวนการฆ่าเชื้อด้วยความร้อนหรือสารเคมีฆ่าเชื้อในขั้นตอนถัดไปจะมีประสิทธิภาพดีขึ้น เพราะสารฆ่าเชื้อสามารถเข้าถึงเชื้อโรคได้ง่ายกว่าเดิม
แนวทางการใช้น้ำยา Enzymatic อย่างมีประสิทธิภาพ
เพื่อให้การใช้งานน้ำยา Enzymatic มีประสิทธิภาพสูงสุดในการป้องกันและกำจัดไบโอฟิล์มบนเครื่องมือและอุปกรณ์การแพทย์ ควรปฏิบัติดังนี้:
1. ขั้นตอนการเตรียมน้ำยา
-
ผสมน้ำยา Enzymatic กับน้ำสะอาดในอัตราส่วนที่ผู้ผลิตแนะนำทุกครั้งก่อนใช้งานใหม่
-
ห้ามใช้น้ำยาที่เตรียมไว้นานเกินระยะเวลาที่กำหนด (โดยทั่วไปไม่เกิน 8 ชั่วโมง) เพื่อรักษาประสิทธิภาพสูงสุด
2. ขั้นตอนการแช่และทำความสะอาด
-
นำเครื่องมืออุปกรณ์แช่ในน้ำยา Enzymatic โดยให้ครอบคลุมผิวสัมผัสทั้งหมด และปฏิบัติตามระยะเวลาที่ผู้ผลิตแนะนำ (ส่วนใหญ่อยู่ที่ 5–10 นาที)
-
ขัดถูอุปกรณ์ที่มีคราบสกปรกชัดเจนเพิ่มเติมด้วยแปรงขนอ่อนเพื่อให้แน่ใจว่า Biofilm ถูกขจัดออกไป
3. ควบคุมอุณหภูมิน้ำยา
-
ใช้น้ำยาในช่วงอุณหภูมิที่แนะนำโดยผู้ผลิต (โดยทั่วไป 20–40°C) เพราะอุณหภูมิที่เหมาะสมจะช่วยให้เอนไซม์ทำงานได้มีประสิทธิภาพสูงสุด
-
หลีกเลี่ยงน้ำที่ร้อนเกินไป (เกิน 45°C) เพราะอาจทำลายเอนไซม์ได้
4. การล้างออกให้สะอาด
-
หลังจากแช่น้ำยา Enzymatic แล้ว ควรล้างออกด้วยน้ำสะอาดให้ทั่วถึง เพื่อขจัดสารอินทรีย์ที่หลุดออกและป้องกันการตกค้างของน้ำยา
5. การตรวจสอบและประเมินประสิทธิภาพ
-
ควรตรวจสอบเครื่องมือและอุปกรณ์ที่ล้างแล้วด้วยวิธีที่เหมาะสม เช่น การตรวจสอบด้วยสายตา (Visual inspection) หรือใช้ชุดทดสอบสารตกค้าง เพื่อยืนยันว่าการทำความสะอาดมีประสิทธิภาพเพียงพอ ก่อนจะเข้าสู่ขั้นตอนฆ่าเชื้อ
ตัวอย่างขั้นตอนการใช้งานน้ำยา Enzymatic อย่างเป็นระบบ
สรุปประโยชน์ของการใช้น้ำยา Enzymatic ในการจัดการ Biofilm
-
ลดความเสี่ยงในการติดเชื้อจากเครื่องมือแพทย์
-
เพิ่มประสิทธิภาพของการทำความสะอาดและการฆ่าเชื้อ
-
ช่วยลดความเสียหายและยืดอายุการใช้งานของเครื่องมือและอุปกรณ์การแพทย์
การนำแนวทางข้างต้นไปใช้ จะช่วยให้มั่นใจว่าการทำความสะอาดเครื่องมือแพทย์ด้วยน้ำยา Enzymatic สามารถขจัดปัญหา Biofilm ได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด
อ้างอิงข้อมูล:
-
CDC Guideline for Disinfection and Sterilization in Healthcare Facilities, 2008.
-
AAMI ST79: Comprehensive guide to steam sterilization and sterility assurance.
-
WHO Guidelines on Decontamination and Reprocessing of Medical Devices.
-
STERIS Corporation, “Biofilm Management in Reprocessing of Medical Instruments” (Technical Guide).
-
Ruhof Healthcare, Enzymatic Cleaner Product Technical Information and Application Instructions.