การควบคุมระบบไหลเวียนและคุณภาพอากาศใน Central Sterile Supply Department (CSSD)
มาตรฐาน ASHRAE ฉบับล่าสุด (ASHRAE Standard 170-2021) ที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมระบบไหลเวียนและคุณภาพอากาศใน Central Sterile Supply Department (CSSD)
แยกตามโซนหลัก ได้แก่ Soiled Zone, Clean/Packing Zone และ Sterile Storage Zone:
📘 มาตรฐาน ASHRAE Standard 170-2021
การควบคุมระบบไหลเวียนและคุณภาพอากาศในหน่วยงานปลอดเชื้อกลาง (CSSD)
(Ventilation of Health Care Facilities – Specific to CSSD Areas)
มาตรฐาน ASHRAE 170-2021 ว่าด้วยเรื่อง “Ventilation of Health Care Facilities” เป็นมาตรฐานสากลที่ถูกใช้ในการออกแบบและบริหารจัดการระบบอากาศในโรงพยาบาล เพื่อควบคุมการติดเชื้อและความปลอดภัยทางอากาศในพื้นที่สำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งใน หน่วยงานปลอดเชื้อกลาง (CSSD) ซึ่งต้องการการควบคุมคุณภาพอากาศอย่างเข้มงวด เพื่อป้องกันการปนเปื้อนระหว่างโซนที่มีระดับความสะอาดต่างกัน
🔹 หลักเกณฑ์สำคัญจาก ASHRAE Standard 170-2021
1️⃣ พื้นที่ปนเปื้อน (Soiled Workroom)
📌 ข้อกำหนดหลัก:
- ความดันอากาศต้องเป็นลบ (Negative pressure) เทียบกับพื้นที่ติดกัน เพื่อกักกันเชื้อโรคและกลิ่นจากการล้างอุปกรณ์
- Airflow direction: ต้องออกจากพื้นที่สะอาด → ไปยังพื้นที่ปนเปื้อน
- ต้องมี อัตราการแลกเปลี่ยนอากาศ ≥10 ACH
- ใช้แผ่นกรองระดับ MERV 14 อย่างน้อย
- ไม่อนุญาตให้มีการไหลเวียนกลับของอากาศที่ใช้แล้ว (no recirculated air)
2️⃣ พื้นที่สะอาดและห่อบรรจุอุปกรณ์ (Clean Workroom / Packing)
📌 ข้อกำหนดหลัก:
- ต้องรักษา ความดันอากาศเป็นบวก (Positive pressure) เพื่อป้องกันอากาศจากโซนสกปรกเข้ามา
- อัตราการแลกเปลี่ยนอากาศ ≥10 ACH
- ระบบกรองอากาศอย่างน้อย MERV 14 (แนะนำ MERV 16 หากมีความละเอียดสูง)
- อุณหภูมิและความชื้นต้องคงที่เพื่อไม่กระทบต่อวัสดุห่อและสุขภาวะของพนักงาน
3️⃣ พื้นที่เก็บของปราศจากเชื้อ (Sterile Storage Area)
📌 ข้อกำหนดหลัก:
- ต้องคงสภาพ ความดันบวกต่อเนื่อง เพื่อรักษาสภาพปลอดเชื้อ
- ACH ≥4 เพื่อให้เกิดการหมุนเวียนอากาศขั้นต่ำ
- ใช้ระบบกรองอากาศอย่างน้อย MERV 14
- ควรแยกระบบ HVAC จากพื้นที่อื่น เพื่อป้องกันการแลกเปลี่ยนอากาศข้ามโซน
✅ ข้อกำหนดทั่วไปเพิ่มเติมตาม ASHRAE 170-2021:
1. ระบบควบคุมความดัน (Pressure Monitoring):
- ต้องติดตั้งระบบแสดงผลความดันระหว่างโซน พร้อมสัญญาณเตือนเมื่อค่าความดันไม่อยู่ในช่วงที่กำหนด
2. การไหลเวียนของอากาศ (Airflow Directionality):
- อากาศต้องไหลจากโซนสะอาด → ปานกลาง → สกปรก
- ไม่อนุญาตให้ใช้ระบบหมุนเวียนกลับในพื้นที่ที่มีการปนเปื้อนสูง
3. การบำรุงรักษาและ Calibration:
- ระบบกรองอากาศควรมีการตรวจสอบและเปลี่ยนตามรอบ
- อุปกรณ์ควบคุมความดันและเซนเซอร์อุณหภูมิควรสอบเทียบอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
4. Noise level และ Air Velocity:
- ระดับเสียงและความเร็วลมในแต่ละโซนควรอยู่ในเกณฑ์ที่ไม่รบกวนการทำงาน
- ป้องกันการกระจายฝุ่นในโซน Sterile ด้วยความเร็วลมที่เหมาะสม
สรุป
ASHRAE Standard 170-2021 เป็นแนวทางสำคัญในการออกแบบและบริหารระบบ HVAC สำหรับหน่วยงานปลอดเชื้อกลาง โดยเน้นการแยกโซนที่ชัดเจน การควบคุมความดันและการฟอกอากาศอย่างมีประสิทธิภาพ โดยทั้งหมดนี้มุ่งสู่เป้าหมายสูงสุดคือ การควบคุมการติดเชื้อ และความปลอดภัยของผู้ป่วยและบุคลากรทางการแพทย์
Note: MERV คือ ค่ามาตรฐานที่ใช้วัดประสิทธิภาพของแผ่นกรองอากาศ (Air Filter) ซึ่งพัฒนาโดย ASHRAE (American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers)
...................................................................................